آيا هرگز فکر کرده­ايد داروهاي مخدري مانند متادون و بوپرنورفين چگونه بر بدن اثر مي­کند؟ چرا متادون يا بوپرنورفين مي­توانند مانع بروز علايم قطع مصرف مواد گردند؟ چرا اين داروها وسوسه مصرف مواد را در فردي كه اعتياد به مواد افيوني داشته است، كاهش مي‌دهند؟ چرا در افرادي كه تحت درمان با دوزهاي مناسب اين داروها هستند، مصرف مواد مخدر موجب بروز نشئگي قابل‌توجه نمي‌گردد؟ 

پاسخ اين است که داروهاي شبه‌مخدري مانند متادون و بوپرنورفين مانند مواد مخدر همگي بر مكان‌هاي يكساني در بدن اثر مي‌كنند که «گيرنده» نام دارند؛ تماس اين مواد يا داروهاي افيوني يا شبه‌افيوني با اين گيرنده‌ها و تحريك اين گيرنده‌ها موجب بروز كليه اثرات مربوط به ماده مخدر مي‌گردد. مصرف طولاني­مدت مواد افيوني يا شبه‌افيوني موجب تغيير در تعداد و حساسيت گيرنده­هاي اوپيوئيدي مي­گردد و نسبت به مواد اوپيوئيدي تحمل حاصل مي­گردد. در نتيجه اگر بدن بخواهد عملكرد طبيعي خود را حفظ كند، بايد ميزان قابل‌قبولي ماده يا داروي مخدر وارد بدن گردد.

عملكرد داروهاي مخدر و اين گيرنده‌ها شباهت زيادي به عملكرد كليد و قفل دارد. به اين صورت كه براي بازكردن هر قفل بايد كليد اختصاصي آن وارد آن شود؛ فرقي نمي‌كند كليد از چه جنسي باشد، مهم آن است كه به قفل بخورد. از طرفي وقتي كليد مناسب در قفل قرار گرفت، ديگر كليد ديگري قابليت بازكردن آن قفل را ندارد.

متادون و بوپرنورفين دقيقاً مانند کليدي هستند که براي باز کردن بايد وارد قفل شود. هريک از مواد يا داروهاي مخدر مانند کليدي براي يک قفل واحد عمل مي­کنند. در بيمار شما که روزانه مقدار ثابت و مناسبي متادون يا بوپرنورفين مصرف مي­کند، اين گيرنده­ها مانند قفلي كه دائماً كليد مناسب خود را در اختيار دارد، با نظم مشخص و دقيقي مشغول فعاليتند و به همين دليل ايشان دائماً نشئه يا خمار نمي­شوند و بدن ايشان هم ديگر نياز به مواد مخدر اضافي ندارد و در وضعيت طبيعي بسر مي‌برد. به همين دليل است كه شخص حتي نياز و وسوسه مصرف مواد مخدر را نيز احساس نمي‌كند. حال حتي اگر فرد به هر دليلي اقدام به مصرف مواد مخدر همراه با اين داروهاي مخدر نمايد، از آنجايي كه گيرنده‌ها از داروي مخدر پر هستند، اين مواد بدون آن كه بر بدن اثر قابل‌توجهي داشته باشند از بدن دفع مي‌گردند، دقيقاً مانند زماني كه قفل واجد كليد است و كليد دومي ديگر كارآيي ندارد.

بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه درمان نگهدارنده با دوزهاي مناسب و كافي متادون و بوپرنورفين مي‌تواند: 1. موجب شود كه شخص علايم محروميت يا خماري را تجربه نكند، 2. وسوسه و ميل به مصرف مواد مخدر از بين برود، و 3. در صورتي كه فرد بصورت همزمان از مواد مخدر استفاده كند، مواد مخدر اثر لذتبخش بر شخص نداشته باشد.

اين سه اثر مصرف داروهايي مانند متادون و بوپرنورفين موجب مي‌گردند كه اين داروها با قطع يا كاهش قابل‌توجه مصرف مواد در فرد معتاد، نقش بسيار ارزشمندي در درمان او ايفاء نمايد.