متادون یک اوپیوئید صناعی و از مشتقات دی­متیل­هپتان است. متادون اولین دارویی است که برای درمان نگهدارنده وابستگی به مواد مخدر مورد استفاده قرار گرفت و از آن زمان همچنان داروی انتخابی برای این هدف باقی مانده است. این دارو اولین بار در سال 1939 در آلمان توسط شرکت فاربرنکونسترن، از شرکت­های زیرشاخه فارب­ورکه­هوچست ساخته شد. اولین کاربرد متادون در سال 1941 در آلمان برای تسکین درد بود؛ اما بعد از چند سال بالآخره اثربخشی آن در درمان معتادان به هروئین مورد آزمایش علمی قرار گرفت. این دارو برای اولین بار با نام ژنریک «متادون» در سال 1947 در ایالات متحده امریکا توسط شرکت دارویی الای­لی­لی برای درمان درد تولید شد؛ در واقع نام تجاری دولوفین که توسط این شرکت به متادون داده شد، برگرفته از عبارات لاتین dolor (به معنی درد) و finis (به معنی پایان) می­باشد. 

پس از آن ونسان دول ماری نیسواندر بعنوان بنیانگذاران درمان وابستگی به هروئین با داروهای آگونیست، متوجه تفاوت­های بین مورفین و متادون شدند و برای اولین بار در سال 1964، متادون را در نیویورک برای درمان اعتیاد مورداستفاده قرار دادند. این دارو  در اواخر دهه 1960 در اروپا، مورد استفاده قرار گرفت و در سال 1968 در بریتانیا بصورت رسمی برای درمان وابستگی به هروئین مورد تأیید قرار گرفت. در حال حاضر متادون بعنوان مسکّن هم مورداستفاده قرار می­گیرد، ولی تمایل به آن جهت استفاده در تسکین درد کم­تر از مورفین، کدئین و بوپرنورفین است. در حال حاضر بیش از 30 سال است که این دارو در درمان اختلالات وابستگی به مواد اوپیوئیدی مورد استفاده قرار می­گیرد و با ورود عفونت HIV و گسترش بیماری ایدز، تمایل به این دارو افزایش یافت. متادون یک آگونیست پرقدرت گیرنده‌های اوپیوئیدی µ است و اثرات فارماکولوژیکی شبیه به مورفین دارد. این دارو یک مخلوط راسمیک از نوع چپ­گردان (L) و راست­گردان (D) است. ایزومر Lاین دارو آگونیست پرقدرت گیرنده­هایµاست و تمایل شدید به این گیرنده دارد؛ در واقع عمده اثرات فارماکولوژیک این دارو در درمان اعتیاد بواسطه این ایزومر اعمال می­گردد. ایزومر D آن آگونیست بسیار ضعیف گیرنده­هایµاست، ولی اثرات آنتاگونیستی بر روی گیرنده­های NMDAداشته و دارای خاصیت ضددرد می­باشد.

 جذب آن از دستگاه گوارشی سریع است و دسترسی زیستی آن در مصرف خوراکی حدود 50 درصد می­باشد. در مصرف خوراکی، نیمه­عمر این دارو حدود 4 تا 6 ساعت در افراد غیرمصرف­کننده، و 20 تا 36 ساعت در افراد وابسته است. دارو در شکل شربت پس از 5/2 ساعت، و در شکل قرص پس از 3 ساعت به حداکثر غلظت پلاسمایی می­رسد، و از آنجایی که می­تواند بروز علایم محرومیت را کنترل کند، دارویی نسبتاً مناسب برای استفاده جهت سم­زدایی بیماران وابسته به مواد اوپیوئیدی می­باشد. پیوند پروتئینی شدید در پلاسما دارد. این دارو در کبد متابولیزه می­شود و از طریق کلیه دفع می­گردد

در حال حاضر با وجود آنکه داروهای مناسب دیگری برای درمان با آگونیست برای بیماران وابسته به مواد مخدر ابداع گردیده­اند، اما هنوز متادون داروی انتخابی در این درمان است. در سال­های اخیر 40 تا 50 درصد از معتادان به مواد مخدر در کشورهایی که دسترسی به متادون در آنها وجود دارد، تحت درمان با این دارو قرار گرفتند. آمارهای موجود در کشور ما نشاندهنده آن است که تاکنون بیش از 1900 مرکز درمان سوءمصرف مواد، با استفاده از داروهای آگونیست مشغول به ارایه خدمتند به بیش از 170.000 نفر از مصرف­کنندگان مواد مخدر هستند و سالانه بیش از 5/2 میلیون تن متادون در کشور مصرف می­گردد.

مصرف مواد مخدر سنگین مانند هروئین موجب می­گردد که وضعیت نوروبیولوژیک داخل مغز فرد وابسته به گونه­ای تغییر کند که برای حفظ حالت طبیعی لازم باشد، همواره گیرنده­های اوپیوئیدی او توسط ماده یا داروی آگونیست اشغال باشد. در درمان نگهدارنده با متادون، این دارو این وظیفه را تقبل می­نماید و موجب می­گردد تغییرات رفتاری دلخواه و قطع مصرف ماده مخدر غیرقانونی امکانپذیر شود. مصرف متادون با دوز و روش مناسب موجب می­گردد تا: 1) ولع و وسوسه مصرف مواد مخدر یکی از مهم­ترین عوامل عود است کاهش یابد. 2) علایم محرومیت قطع مصرف مواد مخدر کنترل شود. 3) در صورت استفاده از دوز معمول هروئین، علایم شدید نشئگی تجربه نگردد. این دارو بصورت گسترده با هدف سم­زدایی مورداستفاده قرار گرفته است، هرچند بهترین دارو برای نیل به هدف سم­زدایی نیست.

مصرف طولانی­مدت این دارو نسبتاً بی­خطر است و هرچند دارای عوارضی مانند تعریق، خواب­آلودگی، یبوست، راش و کهیر، افزایش وزن، احتباس مایعات، اختلالات عملکرد جنسی، و تغییرات خواب و اشتها است؛ ولی در مصارف طولانی موجب بروز عوارض جدی بر قلب، ریه­ها، کبد، کلیه­ها، استخوان، خون، مغز، و سایر اعضا نمی­گردد.

در کشور ما این دارو در اشکال قرص­های 5، 20، و 40 میلی­گرمی؛ محلول 5 میلی­گرم در هر سی­سی؛ و آمپول 10 میلی­گرم در هر سی­سی موجود می­باشد؛ از نظر میزان جذب به گردش خون عمومی، هر 10 میلی­گرم متادون در فرم تزریق عضلانی معادل 15 میلی­گرم مصرف خوراکی قرص یا شربت است. بدیهی است که شکل قابل­تزریق آن مانند سایر داروها جایگاهی در درمان اعتیاد ندارد.