با اولين دفعات مصرف ماده مخدر فرايند اعتياد آغاز مي‌گردد؛ ادامه مصرف مواد موجب مي‌شود تا معتاد بيشتر به رخوت بيفتد و دچار فراموشي گردد. تغييرات ظاهري مانند صداي کلفت، كبودي دور چشم، تيره‌شدن رنگ پوست، افزايش موهاي بدن، لاغري، و... بتدريج ايجاد مي‌گردد.

شخص از نظر رواني نيز ضعيف مي‌گردد و در بسياري از مواقع افسردگي و ساير اختلالات روانپزشكي حادث مي‌شود. او ديگر نسبتبه ديگران حتي عزيزترين افراد زندگي خود بي‌تفاوت است. در مورد بهداشت شخصي و حتي وضعيت تغذيه بي‌اهميت مي‌گردد و اين موجب مي‌گردد احتمال بروز مشكلات جسمي افزايش يابد. فقط در مورد مسائل مربوط به تهيه و مصرف مواد مي‌توان انگيزه و تلاش را در شخص مشاهده نمود. اغلب معتادان احساس مي‌کنند از جانب اجتماع مطرود شده‌اند و البته اين تا اندازه‌اي صحت دارد. از ديگر خصوصيات فرد مصرف‌كننده تغييرات شخصيتي است كه بصورت پرخاشگري، پرتوقعي، تملق، و... مي‌گردد. از آنجايي که فرد مصرف‌کننده براي تأمين هزينه گزاف مصرف نياز به پول دارد و از طرفي به دليل مشکلات حاصل از مصرف مواد قادر به انجام فعاليت شغلي مناسب نيست, شخص ممكن است انقدر به استيصال رسيده باشد كه ناگزير مرتکب اعمال خلاف قانون مانند دزدي, تکدي, خودفروشي يا حتي رفتارهاي جنايتکارانه مي‌گردد. براي مخفي‌کردن اعتياد خود يا به هر دليل ديگري به راحتي دروغ مي‌گويند. بتدريج رابطه شخص با بستگان و نزديکان کم و حتي قطع مي‌گردد و بيش از پيش به دوستان مصرف‌كننده خود و فروشندگان مواد نزديك مي‌گردد؛ اين موضوع به پيشرفت مشكلات اعتيادي كمك مي‌كند، موجب مي‌گردد فرد مصرف‌كننده به سمت مواد خطرناك‌تر پيش رود، بيشتر اقدام به انجام رفتارهاي پرخطر مانند تزريق، استفاده از سرنگ و وسايل مشترك تزريق و روابط جنسي پرخطر و محافظت‌نشده با افراد آلوده به عفونت‌هايي مانند ايدز و هپاتيت شده، و بيش از پيش موجب مي‌گردد دائماً در معرض بيشتر دستگيري، حبس، و درگيري با قانون باشد. تازه او خود ممكن است اعتياد، عفونت، يا ساير مشكلات مربوط به اعتياد را به ساير اعضاي خانواده و بستگان سالم انتقال دهد.

اين در حالي است كه تمام عوارض و خطرات جسمي، رواني و اجتماعي ذكرشده در بالا مربوط به مواد مخدر خالص مي‌باشند؛ از آنجايي كه مصرف مواد مخدر غيرقانوني است، عرضه اين ماده بصورت قاچاق و بدون نظارت مي‌باشد، داراي ناخالصي‌هاي متفاوتي هستند كه عوارض آنها بسيار بيشتر و خطرناك‌تر از عوارض خود موادمخدر بدون ناخالصي است. موادي كه به هروئين، ترياك، كراك، و ساير مخدرها اضافه مي‌گردد كاملاً سليقه‌اي و بسته به ميل قاچاقچي است. تحقيقات مختلف نشان داده‌اند كه اين مواد شامل خون لخته‌شده، فيلم راديولوژي، زرچوبه، جگر سوخته، وانيل، شاخ، جوش‌شيرين، پارافين، مدفوع انسان و پرندگان، داروهاي مختلف روانگردان، شيرخشك، نشاسته، كينين، خاك آجر، پودر تالك و استريكنين، يا هر چيز ديگري است كه بسياري از آنها كاملاً سمي بوده و خود براي بدن خطرناكند. در بسياري از موارد براي آنكه اين مواد رنگ روشن‌تري پيدا كنند و سنگين‌تر شوند، فلزات سنگين مانند سرب و جيوه به آنها اضافه مي‌گردد كه مصرف آنها براي بدن بسيار خطرناك است و موجب بروز عوارض غيرقابل برگشت مي‌گردند.

در نتيجه عوارض مصرف مواد مخدر بدليل وجود ناخالصي‌هاي مختلف، عدم پذيرش خانواده و جامعه، مشكلات شغلي و اقتصادي همراه، ارتباط با افراد ناصالح براي تهيه مواد و هزينه آن بسيار بيشتر از ورود صرف يك ماده مخدر به بدن مي‌باشد و شايد به اين دليل است كه يك فرد معتاد بسيار بيشتر از فردي كه صرفاً عادت به انجام رفتاري غلط دارد يا فردي كه بطور مداوم سمي را وارد بدن خود مي‌كند، آسيب مي‌بيند.